Ruimte voor volgbeleid in zorg en preventie
Wilt u als zorgaanbieder de contractafspraken die u met een bepaalde zorgverzekeraar maakt over huisartsenzorg, multidisciplinaire zorg of preventie, leefstijl en gezondheidsbevordering ook realiseren bij andere zorgverzekeraars? Wilt u als zorgverzekeraar de intentie uitspreken dat u goede afspraken in een regio waar u niet de preferente zorgverzekeraar bent, wilt volgen en bewezen innovaties wilt helpen opschalen? Dat kan met volgbeleid.
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) ontvangt met enige regelmaat vragen over de ruimte binnen de concurrentieregels voor congruente zorginkoop via volgbeleid. Die ruimte is er en wordt in de praktijk ook gebruikt. In de huisartsenzorg en in de multidisciplinaire zorg, zoals bij de bestaande ketenzorgprogramma’s voor diabetes en astma. En steeds vaker ook om zorg te voorkomen door te investeren in preventie, leefstijl en gezondheidsbevordering, zoals via de gecombineerde leefstijlinterventie.
Zorgverzekeraars mogen onder bepaalde voorwaarden elkaars contract volgen, en zorgaanbieders hoeven niet met alle zorgverzekeraars verschillende contracten af te sluiten. Dat maakt het makkelijker de zorg beter te coördineren en in samenhang aan te bieden, de zorginkoop regionaal af te stemmen, en administratieve lasten te verminderen.
Volgbeleid en contracteervrijheid
Volgbeleid kan bijdragen aan de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de zorg, nu en in de toekomst, en past goed binnen de concurrentieregels.
Volgbeleid faciliteert afspraken over passende zorg, gezondheid en leefstijl die in de praktijk vaak nog moeilijk van de grond komen. Als zorgaanbieders en zorgverzekeraars dat willen, biedt volgbeleid veel kansen voor vernieuwing en opschaling van goede initiatieven. Volgbeleid maakt contractering en declaratie makkelijker, stimuleert extra investeringen door zorgaanbieders en vereenvoudigt de samenwerking tussen professionals in netwerken binnen en tussen domeinen. Volgbeleid kan zorgverzekeraars helpen om aan hun zorgplicht te voldoen en te zorgen voor een goed landelijk dekkend aanbod van regionaal ingebedde zorg en preventie. En het kan helpen om bepaalde systeem- of coördinatiefuncties te realiseren die anders niet of minder makkelijk tot stand zouden komen.
Belangrijk uitgangspunt is wel dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars individuele contracteervrijheid hebben. Die contracteervrijheid biedt individuele zorgaanbieders en zorgverzekeraars de ruimte om zelf te bepalen welk contractaanbod te doen en te accepteren, en wel of geen volgbeleid te voeren. Daarmee wordt regionaal maatwerk door volgbeleid mogelijk, maar blijft er ook ruimte voor de nodige differentiatie voor patiënten en verzekerden, kansen voor nieuwe en kleinere aanbieders, en nieuwe best practices.
Waar moet u op letten?
Overweegt u als zorgaanbieder of als zorgverzekeraar volgbeleid voor een bepaalde vorm van zorg of preventie? Dan heeft u te maken met de concurrentieregels. De volgende uitgangspunten kunnen u helpen om er voor te zorgen dat het volgbeleid voldoet aan de concurrentieregels.
- Het volgverzoek komt van de zorgaanbieder, niet van de zorgverzekeraar. Volgbeleid is alleen aan de orde als een zorgaanbieder (waaronder bijvoorbeeld een regionale eerstelijnsorganisatie die als hoofdcontractant optreedt) wil dat een of meerdere zorgverzekeraars een bepaald contract volgen. Een zorgaanbieder kan er dus ook voor kiezen verschillende contracten met zorgverzekeraars af te sluiten.
- De zorgaanbieder bepaalt welk contract wordt voorgelegd. Dat zal veelal het contract met de marktleider in de regio zijn, vaak ook de grootste financier. Maar een zorgaanbieder kan er ook voor kiezen het contract met een andere zorgverzekeraar voor te leggen. Dan is die verzekeraar preferent.
- Een volgverzoek mag ook gaan over tarieven. Een zorgaanbieder mag andere zorgverzekeraars ook vragen de met de preferente verzekeraar gemaakte financiële afspraken te volgen. Maar zorgverzekeraars mogen onderling geen tariefinformatie of andere commerciële voorwaarden delen. En ook zorgaanbieders mogen dit soort informatie onderling niet delen.
- Een volgverzoek is een verzoek en geen verplichting. De zorgverzekeraar houdt contracteervrijheid. Een zorgverzekeraar hoeft niet in te gaan op het volgverzoek van een zorgaanbieder en moet zelfstandig besluiten het voorgelegde contract geheel of op onderdelen te volgen (waaronder bijvoorbeeld de voorgestelde contracttermijn). Het is toegestaan om afwijkende voorwaarden af te spreken.
- Een zorgverzekeraar bepaalt zelfstandig om wel of niet in te gaan op een volgverzoek van een zorgaanbieder. Een zorgverzekeraar moet zelf bepalen bij wie wel en bij wie geen zorg in te kopen. Zorgverzekeraars mogen bijvoorbeeld niet onderling afspreken zorg alleen via een geïntegreerd samenwerkingsverband in te kopen en niet langer bij individuele zorgaanbieders.
- Zorgverzekeraars mogen (ook naar elkaar) de intentie uitspreken om, voor zover dat in het belang van hun verzekerden is, positief op een volgverzoek te reageren. Een zorgverzekeraar kan het principe van volgbeleid onderschrijven en in zijn inkoopvoorwaarden voor bepaalde vormen van zorg aangeven open te staan voor volgverzoeken. Maar ook dan geldt: de zorgverzekeraar kan besluiten een voorgelegd contract of onderdelen daarvan toch niet te volgen. Zorgverzekeraars mogen niet onderling afspreken dat zij volgbeleid zullen hanteren.
Heeft u vragen over volgbeleid en de concurrentieregels?
U maakt als zorgaanbieder of zorgverzekeraar uw eigen afwegingen over volgbeleid. Bovenstaande uitgangspunten zijn bedoeld om u daarbij te helpen en vormen een aanvulling op door de ACM vastgestelde meer algemene leidraden en beleidsregels. Heeft u nog vragen of twijfelt u of uw plannen voor volgbeleid in lijn zijn met de concurrentieregels? Of wilt u verdergaande afspraken maken dan met volgbeleid mogelijk is? Bespreek deze dan met uw juridisch adviseur of raadpleeg de nadere uitleg van de regels en ons toezicht op de zorgsector op de website van de ACM. U kunt ook met de ACM contact opnemen.
Voor nadere informatie: